- Çîrokên Gelêrî û Destana Şemikê Bêdiran
Destana Şemikê Bê Diran eski bir Kürt destanıdır. Manzum bir eserdir. Bu eser Kürtlerin içinde dengbêjlerin seslendirdiği akıcı ve duygusal bir eserdir. Van’ın Erciş yöresinden derlenmiştir. Uzun kış gecelerinin esaretini kırmak için hikâye anlatmak bazen ilaç olur. Birçok insanın bir araya gelerek can sıkıntısını gidermesinin önemli araçlarından biri dengbêjlerin anlatılarıdır. Bu anlatılarda tarih vardır. Edebiyat vardır. Efsane vardır. Bunlar şarkılı ve müzikli söylenir. Manzum anlatıların başında destanlar gelmektedir.
Şemik’ten başka bu kitapta 6 hikaye daha bulunmaktadır. Hepsi de Şemikê Bêdiran tadındadır. Kürt halkının üretimleri olan bu eserler anlatıldığı dönem hakkında boş zaman değerlendirmeleri hakkında bilgiler vermektedir. Bu Kitapta bulunan Hikayeler Şunlardır:
a. Ehmed-Erebzengî
b. Cimşîd Şah
c. Mele Ûsiv
d. Mehmûdê Tolaz
e. Şemikê Bêdiran 1-2
f. Mîrze Mihemed (Benc Buhustê Rûgaz)
g. Jina Hemal Hemo
- Mîrze Miheme (Çavreşa Qîza Mîrê Ereban)
Kürtlerin Herry Potteri olarak nitelendirilebilecek bir macera yapısına sahip olan Mirze Mihemedin Sayısız macerası bulunmaktadır. Burada Arap Miri’nin kara gözlü kızının peşinden gitmekte ve başına hesaba katmadığı birçok şey gelmektedir. Buralarda Canavarlarla savaşmakta, hayvanlardan yardım almaktadır. Sevdiğine kavuşmak için uğraşırken önüne çıkan engeller pes dedirtecek cinstendir.
Bu kitapta bunun gibi altı hikaye daha vardır. Kürt halk hikayelerinin uzun kış gecelerinde anlatılmasıyla oluşan sıcak ortamda boş zamanların değerlendirilmesi için ilaç gibi gelmektedir.
Bu Kitapta yer alan hikayeleri şöyle sıralamak mümkündür:
a. Mîrza Mihemed (Çarvreşa Qîza Mîrê Ereban)
b. Hebika Hinarê
c. Gulehmed
d. Bêjeng Xwarziyê Rostemê
e. Mele Ehmed û Gulê
f. Şah Îsmayîl
g. Xelo û Xelîl Beg
3. Ji herêma Wanê Çîrokên Gelêrî (Huseynê Kurdî)
“Çirokên Gelêrî Ji Herêma Wanê” Van yöresinden derlenmiş bu hikayeler Erciş ve çevresine ait hikayelerdir. İçinde
a. Huseynê Kurd (Kürt Hüseyin)
b. Xawna Qazî,
c. Memet Beg,
d. Rovî û Kebotk,
e. Dirgêlanî,
f. Tucar,
g. Harûnê Reşît û Behlulê Zana
h. Xwîşka Harûnê Reşit
gibi hikayeler bulunmaktadır.